კომპლექსები ბავშვებში – რა გზებით შეგვიძლია მათი დახმარება

ფსიქოლოგების აზრით, კომპლექსების უმეტესობა ბავშვობიდან იღებს სათავეს, წლების განმავლობაში გროვდება და ყალიბდება. ეს ძირითადად ბავშვის აღზრდაში დაშვებული შეცდომების შედეგად არის გამოწვეული.

ე.წ. ლუზერის კომპლექსი – ეს იმ ბავშვებს ეხება, რომლებსაც საბავშვო ბაღში არ უვლიათ ან ეზოში თანატოლებთან არ აქვთ კონტაქტი. ასეთი ბავშვები ზედმეტად მზრუნველი მშობლების შვილები არიან. ისინი შიშობენ, რომ მათი პასუხები, შესაძლოა, მცდარი იყოს და უმეტესად ჩუმად არიან.

ნიშნების ​კომპლექსი – დაწყებით კლასებში მასწავლებელი მოსწავლეზე უდიდეს გავლენას ახდენს, ნიშნებსაც შეუძლიათ, მოახდინონ გავლენა მოსწავლის პიროვნულ შეფასებაზე მეგობრების მხრივ, რაც საბოლოოდ დაბალ თვითშეფასებას უყალიბებს მას.

არასრულფასოვნების კომპლექსი – როდესაც პატარა დიდხანს არის მიჯაჭვული უფროსს. ერთი მხრივ, ბადებს არასრულფასოვნების განცდას, მეორე მხრივ უბიძგებს ბრძოლისკენ, – თვითონვე წარმოშობს ამ განცდის დაძლევის ტენდენციას – მოიპოვოს უპირატესობა უფროსებზე.

კომპლექსები გარეგნობის გამო –  კვლევებით დადგენილია, რომ ბავშვები 8 წლის ასაკში უკვე აფასებენ საკუთარ სხეულს და სამოსს.

მშობლები, ბავშვს ეუბნებიან, რომ „სხვა კარგია“ ის კი „ცუდი“. ვინც შვილს სხვებს ადარებს, ხაზს უსვამს სხვების უნარიანობას, წარმატებებს და საკუთარი ბავშვის უუნარობას, რითაც უსჯიან ბავშვს არასრულფასოვნების კომპლექსს რომლის დაძლევაც არც ისე ადვილია.

5 წლამდე ასაკის ბავშვისთვის განსაკუთრებით რთულად აღიქმება მშობლის მიერ წარმოთქმული სიტყვები: „საშინელი ბავშვი ხარ“. პატარა ბავშვი მშობლის ყველა უარყოფით ინტონაციას რთულად აღიქვამს, რაც ღრმად ილექება მის ცნობიერებაში და უჩნდება დანაშაულის კომპლექსი.

თავი შეიკავეთ ბავშვის უნარებზე საუბრისგან, როცა მას რაღაც არ გამოსდის. უთხარით, რომ მის მიერ შესრულებული სამუშაო სრულყოფილი/კარგი არ არის“.

ბავშვთა ფსიქოლოგი ქეთი ჩიქოვანი: „ძირითადი კომპლექსები ყალიბდება სკოლამდელ ასაკში და სკოლის პერიოდში ხდება კარგად შესამჩნევი. შესაძლოა ეს გამოწვეული იყოს, როგორც მშობლის განებივრებისგან, ისე ზედმეტი შენიშვნებით, ან სხვებზე შედარებით. სხვადასხვა ტიპის კომპლექსი ბავშვზე სხვადასხვაგვარად აისახება.

ბავშვებს ძირითადად ახასიათებთ არასრულფასოვნების კომპლექსი. მოსწავლე შეიძლება იყოს პასიური, ან პირიქით აქტიური. ამ დროს პედაგოგმა უნდა მოახერხოს მისი პროცესში ჩართვა. ასევე ზედმეტად აქტიური, აჟიტირებული მოსწავლე, მაქსიმალური სიმშვიდით ჩააბას სამუშაო პროცესში.

მასწავლებელს შეუძლია უბიძგოს მოსწავლეს წარმატებისაკენ, ნიჭის მარცვალი იპოვოს და გააღვიძებინოს. მთავარია გახსნილობა და ნდობა პედაგოგსა და მოსწავლეს შორის, რომ იყოს ინტერესი სწავლისადმი და საგნისადმი. მე პრაქტიკული ფსიქოლოგიით ვარ დაკავებული და ბავშვებს ვაჩვევ პოზიტიურ ხედვას. როგორ შეიძლება, ნებისმიერი კონფლიქტის თავიდან აცილება და პოზიტიურად, ყველასათვის სასიამოვნოდ დასრულება.

განვიხილავთ კონკრეტულ შემთხვევებს და თითოეულ არასასიამივნო სიტუაციას ვიღებთ მადლიერებით, როგორც გაკვეთილს. ჩვენმა მოსწავლეებმა უკვე იციან, რომ ყველა ადამიანს აქვს თავისი სამყაროს მოდელი, აქედან გამომდინარე უადვილდებათ ახალ მეგობართან ურთიერთობა.

მთავარია ბავშვმა იგრძნოს, რომ ის მნიშვნელოვანი ფიგურაა, სკოლაში თუ სახლში. სიყვარულს და გულწრფელობას ყველაზე კარგად გრძნობენ. ამიტომ ნუ დავინანებთ ყურადღებას, რადგან რაც მეტ სიყვარულს და პოზიტიურ ემოციას გავცემთ მით მეტ სასიკეთო და სასიამოვნო შედეგს მივიღებთ“.

ყურადღებით მოეკიდეთ ბავშვებს, დაუთმეთ დრო მათთან ურთიერთობას; თავი შეიკავეთ ფრაზებისგან: „არ შეგიძლია,“ „უუნარო ხარ,“ „მაინც არ გამოგივა“ და სხვა. აღნიშნული აისახება ბავშვის ფსიქოსოციალურ მდგომარეობაზე, ხელს უწყობს თვითშეფასების დადაბლებას, შესაძლოა,  კომპლექსების სახით იჩინოს თავი; აღნიშნეთ ბავშვის მიერ თითოეული წინ გადადგმული ნაბიჯი; არ შეაქოთ ან შეაფასოთ ბავშვი გადამეტებულად. ნებისმიერი შეფასება, შექება თუ წახალისება, ეცადეთ იყოს მისი „გაკეთებული საქმის“ შესაფერისი; არ შეადაროთ ბავშვი სხვას. დააფასეთ ბავშვი, როგორც ინდივიდუალური არსება. მისი ნებისმიერი უნარი, შესაძლებლობა თუ მოცემულობა განიხილეთ მისსავე თავთან მიმართებაში: რა შეეძლო გუშინ და რა შუძლია დღეს, რას ვერ აკეთებდა გუშინ და რას აკეთებს დღეს და სხვა.

#datashvil    #drpkhakadze   #sheniganatleba